In memoriam mijn schoonvader (1986)

Het was al een tijdje halen en brengen met mijn schoonvader, Arij. Hij was suikerpatiënt, maar hield zich niet bepaald aan zijn dieet. Met name nam hij graag een borreltje, terwijl je je als diabeet daarin natuurlijk moet beperken. Dus was het regelmatig mis met zijn suikerspiegel en bij grote afwijking, coma of er tegen aan,  betekende dat ziekenhuisopname. Met name gebeurde dat in de zomerperiode. Toch kwam zijn overlijden, op zaterdag 14 juni van dit jaar 1986, nog onverwacht. Diny en ik kwamen die dag terug van een hardloopwedstrijd in en rond Oud-Beijerland en buren uit ons appartementencomplex kwamen ons vertellen dat hij was overleden. Zo ging dat toen nog, het mobieltje moest nog uitgevonden worden.

Ik heb al in eerdere posts over hem verhaald. De eerste keer was toen ik schreef over mijn ervaringen van de eerste jaren dat ik bij mijn (aanstaande) schoonfamilie over de vloer kwam (link). De tweede keer was het in een post ter nagedachtenis van mijn schoonmoeder (link). Aangezien zij ruim 40 jaar getrouwd zijn geweest, delen ze een groot deel van hun "geschiedenis". Daarom zijn stukken in deze memoriam bijna letterlijk overgenomen uit de twee bovenstaande links.

Ik zal in deze post eerst globaal zijn leven beschrijven en daarna hoe ik hem, in de laatste twintig jaar van zijn leven, heb leren kennen. Hiervan is elf jaar een leven als weduwnaar.

Arij R. werd geboren op 19 september 1909 te Overschie als zoon van Willem Adriaan R. en Huberdina van W. Hij is later, met het gezin van zijn ouders, in het centrum van Schiedam gaan wonen (nabij de Ruïne van Mathenesse) en leerde zijn latere vrouw Jansje via vrienden kennen.

Een studiofoto van Arij uit de tijd dat hij Jansje leerde kennen

Arij was, op het moment dat hij Jans ontmoette, in dienst bij een slager. Op onderstaande foto brengt hij bestellingen rond op de fiets.

Arij brengt bestellingen rond op de fiets (ca. 1925)

Enkele jaren later, op 30 oktober 1934, huurde hij een (winkel)pand aan de Lorentzlaan 19 in Schiedam, dat opgeknapt werd als "levensmiddelenwinkel" en waarin Jansje ging werken als winkelbediende.

Het winkelpand van Arij en Jansje, tevens het pand waar zij gingen wonen (foto uit 1999).

In mei 1935 trouwden het verliefde stel en gingen zelf ook in het bovenstaand pand wonen. Jansje 'deed' de winkel en Arij ging met paard en wagen bij de mensen langs om melk te verkopen.

Arij staat hier voor de wagen, waarmee hij zijn melkproducten rondbracht

De eerste boreling, Diny, werd ruim twee jaar na het huwelijk geboren (1937). Zij had een aangeboren handicap. Op de onderstaande foto is Diny te zien, zittend in een kinderwagen met op de achtergrond een gedeelte van het raam van het winkelpand van Arij en Jansje.

Diny (1) in haar kinderwagen op de Buys Ballotsingel voor het pand van haar ouders

De gezondheidstoestand van Diny was een belangrijke reden dat het gezin, weer twee jaar later, in 1939 "buiten de stad" ging wonen, en wel op de Kerklaan in Kethel. Jansje kon, door de verzorging van Diny, het werk in de winkel niet meer aan, maar Arij bleef de melkproducten langs de deur verkopen.

Het huisje aan de Kerklaan, waar het gezin tussen 1939 en 1956 gewoond heeft.
De foto toont het gerenoveerde huisje in 1999.

De verwachting was dat Diny maar een paar dagen zou leven. Ze is toch nog bijna negen jaar geworden en in 1946 overleden. Na Diny werden op de Kerklaan nog tien kinderen geboren. Onder deze kinderen zat natuurlijk ook mijn Diny (2) die, tweeënhalf jaar na het overlijden van de eerste Diny, geboren werd in 1949.

De kinderen van het gezin gefotografeerd in 1949, met de pas geboren Diny (2)

De laatste boreling, Arij jr., werd in het Gemeenteziekenhuis van Schiedam geboren. Hij heeft nooit in Kethel gewoond, want in die periode moest het gezin de Kerklaan verlaten. Het huisje was rot, te klein voor het groeiende gezin en was tevens opgekocht door derden. Het gezin werd begin mei 1956 ingeschreven in het pand van opa B., de vader van Jansje, in de Groenelaan in Schiedam. Opa was een paar maanden eerder (feb 1956) verhuisd naar het bejaardentehuis aan de Nieuwe Haven. Het gezin bleef in de Groenelaan wonen tot juni 1965, waarna intrek werd genomen in een veel grotere woning in één van de flats in de Slachthuislaan in Schiedam.

Het "complete" gezin, met aanhang, in 1965/66

Op bovenstaande foto is het complete gezin, met "aanhang", in die Slachthuislaan gefotografeerd. Een à twee jaar na deze opname behoorde ook ik tot de aanhang. Er zouden nog vier "aanhangers" volgen om het gezin+ te completeren.

Inmiddels, waarschijnlijk was dat begin jaren zestig, had Arij zijn melkhandel ingeruild voor een vaste baan als slager/uitbeender bij Poot's Vleeswarenfabriek, die in 1959 achter het Openbaar Slachthuis gebouwd was. Maar hij werkte ook af en toe bij particuliere slagerijen (o.a. Aad van de Rhee), hij was een harde werker. Arij had dus zijn oude baan weer opgepakt die hij had vóór hij de levensmiddelenzaak met Jansje startte, mid-jaren dertig. Waarschijnlijk heeft hij daarbij gebruik kunnen maken van regelingen die er waren voor het herindelen van de ventwijken van melkbezorgers, de zogenaamde melksanering. Hoe dan ook, de nieuwe woning in de Slachthuislaan was ook wel handig voor hem, want die was maar een paar honderd meter lopen van zijn nieuwe woonadres.

Veel hobby's had Arij niet. Zoals gezegd, hij was een harde werker en dan heb je in die tijd niet veel vrije tijd voor liefhebberijen. Hij was erg sportief, had aan boksen gedaan verder heeft hij gevoetbald. Ook speelde hij graag een potje kaarten, bij voorkeur klaverjassen.

Gezellig kaarten in het huisje aan de Groenelaan (1964/65).
V.l.n.r. dochter Sjaan, Moeder Jans, Oma R. en Arij.

Met schoonmoeder Jans kon ik goed opschieten, dat heb ik al eerder verhaald. Dat was zeker minder met schoonvader Arij. Wat karakter betreft, lagen wij elkaar niet zo goed. Maar hij had zeker positieve kanten. Zoals gezegd, het was een hele sportieve man en vond dat ook zijn kinderen aan sport moesten doen. Dus gingen de "meisjes" naar gymnastiek en de "jongens" naar voetbal. Helaas had hij verder, voor zover ik gemerkt heb, weinig aandacht voor zijn kinderen. Wat ook jammer was ...hij kon niet goed tegen zijn "lievelingsdrank". Dat was al toen hij de melkproducten rondbracht in zijn wijk, wat soms tot onaangename situaties leidde. 

Voor zover ik weet is de familie in zijn geheel nooit op vakantie geweest. Dat was in die tijd natuurlijk ook niet goed mogelijk met een gezin van elf kinderen. Toen de kinderen groter waren, gingen mijn schoonouders wel regelmatig naar Noorbeek (Zuid-Limburg) op vakantie. Ze logeerden dan in het huis van een slager, hoe kan het ook anders. Arij zal daar best wel het een en ander uitgebeend hebben, want werken zat hem in het bloed ... Onderstaande foto is gemaakt gedurende één van die vakanties, ze staan hier met de bevriende slager en zijn vrouw voor hun woning in Noorbeek.

Moeder Jans en Arij op vakantie in Noorbeek (1973)

Het ergste wat ouders kan overkomen is het overlijden van kinderen. Dat heeft Arij twee keer meegemaakt. Ik heb al verhaald over het overlijden van hun eerste kind in 1946, ze werd slechts acht jaar. In 1968 kreeg Arij en Jansje een tweede groot verlies te verwerken. Toen stierf, vrij plotseling, hun al getrouwde dochter Sjaan van bijna 25 jaar. Ze hebben toen een paar maanden het dochtertje van Sjaan, Diana, verzorgd en hebben jaren hun schoonzoon Tom in huis genomen. Ik heb over deze dramatische periode uit hun leven en de nasleep ervan al in een eerdere post uitgebreid verhaald.

Tussen 1964 en 1977 zijn langzamerhand alle kinderen getrouwd en/of zelfstandig gaan wonen. Begin 1978 moesten ze hun woning aan de Slachthuislaan tijdelijk verlaten in verband met renovaties van alle appartementen in het flatgebouw. Ze kregen tijdelijk een wisselwoning aan de "van Haarenlaan" aangeboden, waar ze een paar maanden gewoond hebben. Toen ze weer terugkeerde in hun opgeknapte, en nieuw ingerichte woning, konden ze eindelijk gaan genieten van hun "oude dag". Ze hadden alleen nog de zorg voor Aad jr, die nog thuis woonde. Toen kreeg Arij de laatste grote klap te verwerken ... het overlijden van zijn vrouw Jansje (link). Volgens mij is hij, begrijpelijk genoeg, die klap nooit te boven gekomen.

Een van de leukste foto's die ik van mijn schoonvader heb genomen (omstreeks 1978).
Arij, samen met jongste zoon Aad, bij zijn koeien, een investeringsproject ...

Arij heeft een groot gezin gehad en bleef, samen met zijn jongste, vrijgezelle telg Aad, alleen achter in dat grote huis. Hij kon niet goed voor zichzelf zorgen, liet onder andere eieren droog koken terwijl hij in de kamer televisie zat te kijken. Aad jr. ging na een paar jaar op zichzelf wonen en Arij ging naar het bejaardenhuis Spaland, het huis waar ook zijn moeder haar laatste jaren had doorgebracht. Hij werd opstandig, het werd te gevaarlijk om hem nog op zijn brommertje te laten rijden en hij moest ook beschermd worden tegen "overmatig" drankgebruik. Niet dat hij nou zoveel dronk, maar wel te veel voor zijn leeftijd en suikerziekte. Dus, en zo begon ik deze post, was het regelmatig mis met zijn suikerspiegel en bij grote afwijking zat tegen coma aan of raakte hij zelfs in coma. Dat betekende dan ziekenhuisopname. Kortom, hij stond een beetje onder curatele. Begrijpelijk dat hij het leven een beetje zat was. Toch kwam zijn overlijden, op zaterdag 14 juni van dit jaar 1986, nog onverwacht.

Tot slot in deze "In Memoriam" hieronder nog een foto van mijn schoonvader Arij zoals ik me hem het liefst herinner, samen met zijn vrouw Jansje. Ik denk ook, dat als hij zelf de laatste foto van deze post uit had mogen kiezen, hij het liefst samen met haar hier afgebeeld zou willen worden. Moge ze rusten in vrede.